Баррет өңеш терапиясының міндеті - гастроэзофагеальды рефлюксті тиімді
бақылау.

Бүгінгі таңда цилиндрлік жасушалық метаплазияны емдеудің жалпы
қабылданған стандарты протонды помпа ингибиторларымен (PPI) емдеу
болып табылады. Осы топ препараттармен емдеудің сөзсіз
артықшылықтарына олардың кең таңдауы, көп жағдайда жақсы
нәтижелер және жоғары қауіпсіздік жатады.

Цилиндрлік жасушалық метаплазияны медикаменттік емдеудің кемшілігі
– қазіргі фармакология арсеналында өңеш эпителиіне он екі елі ішек
құрамының зақымдаушы әсерін тиімсіз жоюға қарсы тиімді
препараттардың жоқтығы болып табылады.
Секреция тұз қышқылының бөлінуін тежеу, асқазанның, ұйқы безінің және
он екі елі ішектің ферменттерінің, сондай-ақ өт тұздарының биологиялық белсенділігін толығымен жоққа шығармайды, олар ісіктің пайда болуы мен
дамуында маңызды рөл атқарады

Барретт өңеші кезінде PPI препараттарын үнемі (өмір бойы) қабылдау, бұл
группа препараттарының жоғары қауіпсіздігіне қарамастан, мақсатсыз
болып табылады. Гастроэзофагеалды рефлюкс клиникалық көріністері бар
науқастарда терапияға курстармен немесе "қажеттілік бойынша" (symptom
control management) басымдық беру керек. Өңешке қарай рефлюкс
симптомдары жойылған кезде, антисекреторлық препараттарды ұзақ
қолдану негізделмейді.

Альтернативті тәсіл ретінде Барретт өңешін хирургиялық жолмен емдеу
қарастырылады. Цилиндрлік жасуша метаплазиясында антирефлюксті
оталардың фармакологиялық терапиямен салыстырғандағы негізгі
артықшылығы – оның дамуы мен прогрессиясының негізгі шарты –
асқазан-өңіш сөлінің ағып түсуін тиімді түрде азайту мүмкіндігі болып
табылады.

Цилиндрлік жасушалық метаплазиясы бар өңеш шырышты қабығының
хирургиялық емдеуінің кемшілігі – антирефлюкстік отадан кейінгі алыс
мерзімде гастроэзофагеалды рефлюкстің жиі қайталануы болып табылады.

Салыстырмалы клиникалық зерттеулер гастроэзофагеалды рефлюксті
бақылауда медикаменттік терапия мен хирургиялық емнің тиімділігінің
ұқсас екенін көрсетеді.

Цилиндрлік жасушалық метаплазиясы бар өңеш шырышты қабығына
антирефлюксті хирургияны қолдану көрсеткіштеріне PPI медикаменттік
терапиясының нәтижесіздігі немесе фармакологиялық емдеу кезінде
гастроэзофагеалдық рефлюксті толық бақылау мүмкін болмауы жатады.

Қазіргі уақытта цилиндрлік жасушалы метаплазиямен төмен дәрежелі
интраэпителиалды неоплазия кезінде абляцияны орындау қажеттілігі
туралы біртұтас пікір жоқ.

Дегенмен, төмен дәрежелі неоплазияның жоғары дәрежеліге, ал одан соң
аденокарциномаға өтуінің жоғары қаупі туралы теориялық ұғымы
превентивті циторедукцияны жүргізудің қажеттілігін негіздейді. Барретт
өңешіндегі төмен дәрежелі интраэпителиалды неоплазияны емдеу үшін
аргон-плазмалық коагуляция (APC), криодеструкция (CDT),
фотодинамикалық терапия (PDT), лазерлік (LA), мультиполярлы
электротермиялық (MPEC) және радиочастоталық (RFA) абляция
қолданылуы мүмкін.

Барлық абляция әдістерінің ортақ кемшілігі – өңештің терең қабаттарына
инвазияның бар-жоғын бағалауға мүмкіндік беретін морфологиялық
зерттеу материалдарын алу мүмкіндігінің болмауы. Бұл жағдай маңызды,
себебі циторедукцияға дейін анықталған өзгерістерді бағалау кезіндегі
ықтимал қателер инвазивті неоплазияның (аденокарциноманың) әрі қарай
дамуына әкеп соғуы мүмкін. Арнайы эндоскопиялық зерттеу әдістерін
қолдану (эндосонография – EUS, конфокальды лазерлік эндомикроскопия –
CLM) және биопсия материалын патологтар консилиумының эксперттік
бағалауы қате ықтималдығын азайтуға мүмкіндік береді.

Баррет өңешіндегі жоғары дәрежелі неоплазияны немесе
интраэпителиальды аденокарциноманы анықтау сау тіндердің ішіндегі
шырышты қабықтың (өңештің бір бөлігі) өзгерген бөлігін алып тастаудың
көрсеткіші болып табылады.

Қазіргі уақытта жоғары дәрежелі неоплазиясы және интраэпителиальды
аденокарциномасы бар цилиндрлік жасушалық метаплазияда хирургиялық
емдеудің классикалық әдістері де, өңештің шырышты қабығын
резекциялаудың эндоскопиялық әдістері де қолданылады.

Соңғы онжылдықтағы салыстырмалы клиникалық зерттеулерде
эндоскопиялық әдістердің шырышты ішілік өсінділерді жоюдың (шырышты
қабатқа инвазиясыз) және хирургиялық емдеудің - өңеш
резекциясының/эзофагэктомияның салыстырмалы ұзақ мерзімді тиімділігі
дәлелденді.

Эндоскопиялық әдістердің артықшылығы-ас қорыту жолдарының табиғи
анатомиялық және функционалды толықтығын сақтау мүмкіндігі. Өңеш
резекциясымен/эзофагэктомиямен салыстырғанда осы патологияны
эндоскопиялық емдеудің асқынулары мен өлім-жітімінің көрсеткіштері
айтарлықтай аз.

Хирургиялық емдеудің артықшылығы (трансхиатальды эзофагэктомия,
Merendino бойынша өңештің сегменттік резекциясы, кезбе жүйкесін сақтай
отырып өңеш резекциясы) болашақта өңеш аденокарциномасының даму
қаупін жою мүмкіндігі болып табылады.

Өңештің жоғары дәрежелі неоплазиясы мен интраэпителиальды
аденокарциномасын емдеу үшін шырышты резекция (EMR, EMR-C),
шырышасты қабаттағы өскінінің диссекциясы (ESD), сондай-ақ жарық ішілік
абляцияның әртүрлі әдістерін (PDT, RFA және т.б.) қолдануға болады.

Резекциялық эндоскопиялық технологиялардың аблациялық
процедуралармен салыстырғанда маңызды артықшылығы-хирургиялық
араласудың радикалдылығын бағалауға мүмкіндік беретін морфологиялық
зерттеу үшін толыққанды материал алу мүмкіндігі.

Эндосонография (EUS) немесе конфокальды лазерлік эндомикроскопия
(CLM) деректері негізінде процедураны орындағанға дейін неоплазмалық
инвазияның тереңдігін бағалау жоғары дәрежелі неоплазиямен және
шырышты аденокарциномамен Барретт өңешін эндоскопиялық емдеудің
міндетті шарттары болып табылады. Интраэпителиальды
аденокарциномада резекцияның интралюминальды әдістерін қолдану T1a
сатысында радикалды болып табылады (шырышасты қабаттың 500 мкм-
ден аспайтын тереңдікке ену). Ақырында, неоплазма резекциясының
радикалдылығы қашықтағы материалды морфологиялық сараптау кезінде
бағалануы керек.

Егер эндоскопиялық резекция/диссекция кезінде алынған ісіктің
морфологиялық зерттеуі жоғары дәрежелі неоплазияны немесе
интраэпителиалды аденокарциноманы растаса, метаплазияның толық
абляциясын жүргізу қажет, себебі метаплазияланған эпителийдің басқа
аймақтарында осындай өзгерістердің қайталану ықтималдығы жоғары
(80%-ға дейін).

Мұндай жағдайда циторедукция үшін жарықішілік абляцияның барлық
әдістері, сондай - ақ өңештің шырышты қабығының цилиндрлік жасушалық
метаплазиясының қадамдық резекциясы/диссекциясы қолданылуы
мүмкін.

Циторедукцияны түпкілікті орындағаннан және өңештің жалпақ
эпителийінің регенерациясын бақылау эзофагоскопиясында растағаннан
кейін гастроэзофагеальді рефлюкстің стандартты терапиясын немесе бес
жылда бір рет динамикалық эндоскопиялық тексерумен рефлюкске қарсы
операцияны жүргізген жөн.

Мұндай тактика неоплазия/интраэпителиальды аденокарциноманы
емдеудің жалпы тиімділігін арттырады және цилиндр жасушалы
метаплазияда өңештің инвазивті безді қатерлі ісігінің даму қаупін
азайтады.

Өңештің инвазивті аденокарциномасын (T1b сатысы және одан жоғары)
емдеу органды резекциялауды/эзофагэктомияны және қажет болған
жағдайда ісікке қарсы әсер етудің қосымша әдістерін көздейтін стандартты
бағдарлама бойынша жүзеге асырылуы тиіс.

Инвазивті аденокарциномада (T1b сатысы және одан жоғары) өңештің
шырышты қабығын абляциялаудың немесе резекциялаудың
эндоскопиялық әдістері радикалды емес емдеу болып табылады.

Баррет өңешін бақылауды және емдеуді ұйымдастыру

Баррет өңеші бар науқастарға ұзақ мерзімді динамикалық бақылау және
мамандандырылған медициналық көмек көрсету жүйесін құру оларды
қажетті диагностикалық және емдік жабдықтары бар мамандандырылған
клиникалық орталықтарда жинақтауды талап етеді.

Баррет өңешін бақылау мен емдеудің барлық кезеңдеріндегі әртүрлі
мамандықтағы дәрігерлердің (гастроэнтеролог, патолог, эндокскопист,
хирург, онколог) теориялық көзқарастары мен клиникалық тәсілдерінің
сабақтастығы, цилиндрлік жасушалық метаплазияның патогенезін және
интраэпителиальды неоплазия/аденокарциноманың даму факторларын
түсіну осы патологиясы бар пациенттерге медициналық көмек көрсетудің
тиімділігін арттырудың маңызды шарттары болып табылады.